Өңірлердегі ЖӨБ даму – өркениетті саяси тәжірибе жинақтау
Жергілікті өзін-өзі басқару – жергілікті тұрғындардың мүддесі үшін
Бүгінгі таңда нақты елді мекендерде жергілкті өзін-өзі басқару тұжырымдамасын тәжірибеде қалай іске aсыруға болады? Жергілікті өзін-өзі басқаруды тиімді жүзеге асыру жергілікті қауымдастықтардың, жергілікті сайланған органдардың жергілікті атқарушы органдармен өзара бірлесіп, белсенді әрекет етуінің арқасында мүмкін болады.
Жергілікті қауымдастықтардың дамуы, шешім қабылдау процесіне қатысуды жеделдету және шоғырлану арқылы, олардың атқарушы билікпен өзара әрекеттесуі – мұның бәрі жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың негізі болып табылады.
Мемлекет жергілікті өзін-өзі басқаруды дамыту үшін маңызды қадамдар жасауда. Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің ұлықтау сәтіндегі айтқан сөзінде айқындаған 10 басым міндеттің қатарында өңірлерді дамытудың жаңа бағыты атады. Президент Қазақстан халқына Жоллдауында жергілікті өзін-өзі басқаруға жергілікті билік органдары мен билік пен халық арасындағы диалогты арттырудың тиімді құралы ретінде үлкен мән береді. «Күшті аймақтар – қуатты ел» тарауында жергілікті билік органдары жұмысының тиімділігін билікке қол жетімділікті жақсарту арқылы арттыру туралы айтылған.
Мұның бәрі ашықтықты арттыру, билікке деген сенімді нығайту, билік пен халық арасындағы диалогты дамыту құралы болып табылатын жергілікті өзінөөзі басқару институтына ерекше көңіл бөлінгендігін көрсетеді.
ҚР жергілікті өзінөөзі басқаруды дамыту Тұжырымдамасы Қазақстан Республикасы Президентінің 28 қараша 2012 ж. № 438 Жарлығымен бекітілген. Оның мақсаты – еліміздегі жергілікті өзн-өзі басқару жүйесін одан әрі дамытудың негізгі тұжырымдамалық бағыттарын анықтау. Басты мақсаттардың бірі – жерілікті маңызы бар мәселені шешуде жерілікті қауымдастықтардың ауыл, аймақ, аудан деңгейіндегі қалаларда жиналыстар мен жиындар арқылы халықтың рөлін арттыру.
Осыған байланысты «International Fund «Global Success of People» (Адамдардың Елеулі Жетістіктері)» Қоғамдық қоры ҚР Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің қолдауымен «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» ҰАО мемлекеттік грантының шеңберінде «Азаматтық диалоты және қатысуды жергілікті өзінөзі басқару негізі ретінде жүргізу» атты ауқымды жобаны жүзеге асырды.
Жоба аясында 2019 жылдың маусым тамыз аралығында 5 мақсатты облыстар: Ақмола, Шығыс Қазақстан, Қостанай, Павлодар, Солтүстік Қазақстан аймақтарында шаралар өткзілді. Мамандардың мақсаты – жергілікті қауымдастықтың жерілікті өзін-өзі басқару мәселелері бойынша, өзін-өзі басқару процесіне тартуды жеделдету болды.
Жергілікті өзін-өзі басқарудың негіздерін төртінші деңгейлі бес елді мекендерде (ауылдар мен ауылдық округтар) енгізу мәселелері мен оқытудағы сұраныстарды зерттеуде жүйелі зерттеу жұмысын жүргізуге жоба тобы зерттеу құралдарын, сұхбат берушілердің квоталарын жетілдіру, сұхбатқа дайындық ережелерін және басқа да құралдарды қамтитын зерттеу бағдарламасын жасады.
Сұхбат 5 аталған облыстарда жүргізілді: Ақмола – Қабанбай батыр ауылдық округы, Қостанай – Заречное ауылы, Солтүстік Қазақстан- Қасым Қайсенов ауылы, Шығыс Қазақстан – Красноармейка ауылы, Павлодар – Бескөл ауылы.
Аудан мен ауылдық округ әкімшіліктерінің тарапынан қолдау алу үшін жобаға белгілі бір мекендердің қолдау көрсетуін өтіну жайлы ҚР Ақпарат және Қоғамдық даму министрлгіне хат әзірленді. Аталған хат мақсаты облыстардың әкімшіліктеріне жолданды.
Сұхбаттасу процесін біріздендіру үшін сұхбат жүргізудің екі түрі әзірленді: мемлекеттік және орыс тіліндегі мемлекеттік қызметшілерге арналған сауалнама және жергілікті қауымдастық үшін де қос тілдегі сауалнама. Сұхбаттасушы маман Нұрболат Қасқырбекұлы Парманов зерттеу Бағдарламасында бекітілген үлгіге сәйке жергілікті қауымдастықтың және мемлекеттік қызметкерлердің ішінде сұхбат беру үшін таңдалған 50 өкілімен сұхбат жүргізді.
Сұхбаттасудың нәтижелері негізінде, тұтасай алғанда Қазақстанның ауылдық қауымдастықтарындағы жергілікті өзін-өзі бақарудың дамуы туралы қол жетімді көздерден алынған есептерді зерделеу нәтижелері бойынша жерілікті өзін-өзі басқаруды жүзеге асырудың проблемалары анықталды, оқыту үлгілері таңдалып, оқытудың әдістемелік жүйесі айқындалды. Респонденттердің тізімі және транскрипттері семинар бағдарламасын құруға және зерттеуге жіберілді.
Сараптамалық топ бағдарлама мен оқыту іс-шарасының (тренингтің) мазмұнын жасады. Тренинг бағдарламасында мақсатты аудиторияның материалдары мен мақсатты аудитория спикерлерін (ауылдық округтар мен аудандардың әкімдерін округтың әлеуметтік-экономикалық дамуы, өзін-өзі басқару қағидаттарын іске асырудағы жетістіктері турлы есептері бар) бейімдеу мүмкіндігін қарастырды.
Оқыту бағдарламасы сұхбат, заңнама мен халықаралық тәжірибені талдау нәтижелері неізінде жасалды, лекциялар: «Қазақтан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқарудың құқықық негіздері», «Аудандық бағыныстағы қалалар, ауылдық округтер, ауылдық округтердің құрамына кірмейтін ауыл әкімдерінің сайлауы», «Жерілікті өзін-өзі бақаруды дамытудағы шетелдік тәжірибе», «Халықтың Қазақстандағы жерілікті өзінөзі басқаруға қатысу», тақырыбында дәрістер өткізілді, сондай-ақ, іскерлік ойындар «Әкімдікке үміткердің сайлауалды бағдарламасын әзірлеу және іске асыру» және «Ауылдық окрутерде жиын өткізу» тақырыптарына іскерлік ойындар ұйымдатырылды.
Сонымен қатар, «Жергілікті қауымдастықтарға жерілікті өзін-өзі басқаруға қатысуы мен шешім қабылдауға көмектесу» атты маңызды ақпараттық ағартушылық материал енген кітапша шығарылды. Оның материалдары халықтың қатысуын арттыру және жергілікті қаумдастық пен халықты басқауға тарту: сайлауға қатысу, төртінші деңейлі бюджеттің қалыптасуына қатысу, таңдау және бюджеттік процестердің адалдығын қамамасыз ету.Жұмысқа экономика ғылмдарының докторы, профессо, РҒА академигі, Нұр Сұлтан қаласы, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық универитетінің академигі Н.В.Ювица, В работе приняли участие доктор экономических наук, профессор, академик РАЕ, Л.Н. Гумилев атындағы ұлттық уиверситеті, Нур-Cултан қаласы, Н.В. Ювица, «International Fund «Global Success of People» (Адамдардың елеулі жетістіктері)»Қоғамдық қорының жобалар бойнша директоы Ә.А. Кадралиева қатысты.
Жоба сарапшылары Н.К. Парманов, А. Иманбековалардың материалдары пайдаланылды. Даму саясаты Интитутының басқарма басшысы (www.dpi.kg), Қырғыз Республикасының жергілікті өзін-өзі басқару үздігі, Қырғыз Республикасы муниципалды қызметінің үздігі Н.Н.Добрецов рецензия жазды.
Жергілікті тұрғындар тарапынан біз үлкен қызығушылық пен жергілікті өзін-өзі басқару мәелелерінде жұмыс істеу мен дамуға деген талпынысты байқадық!
Жоба бойынша қорытынды кездесу Нұр-Сұлтан қаласындағы «Достық үйінде» Қазақстан халқы Ассамблеясының қатысуымен өтті. Презентация барысында сөз сөйлегендер: Қазақстан халқы Ассамблеясы Секретариатының төрайымы Құсайынова Ләззат Сейтқазықызы; «International Fund «Global Success of People» (Адамдардың Елеулі Жетістіктері)» Қоғамдық қорының жобалар бойынша директоры Ә.А.Қадралиева; Парманов Нұрболат Қасқырбайұлы, жұмыс тобының мүшесі, жобаның жетекші сарапшысы; Ырза Тұрсынзада, Қазақстан Республикасы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс қимыл агенттігінің Республикалық ақпараттық білім беру штабының бастығы (Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет), «Аманат» сыйлығының бас Елшісі.
«Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «100 нақты қадам» Қазақстан Республикасының дамыған мемлекеттердің отыздығына кіру жөніндегі жопарына» сәйкес жергілікті өзін-өзі басқаруға әлеуметтік тұрақтылықты аттыру, азаматтардың шешім қабылдау процесіне қатысу мүмкіндіктерін кеңейту, жобаларды талқылауда азаматтардың қатысу механизмін құру рөлі бөлінген, сондай-ақ мемлекеттік органдар мен әкімдіктер жанындағы қоғамдық кеңестердің стратегиялық жоспарлар мен аумақты дамыту бағдарламаларын талқылаудағы рөлін күшейту, нысаналы индикаторларға, номативтік актілердің жобаларына қол жеткізу.
Жеілікті өзін-өзі басқару үнемі мемлекеттік биліктің территориалдық органдарымен инстиуционалдық контескте болып, оларға жағымды әсер ете алады.
Шынайы жерілікті өзін-өзі басқару – тұрғындардың өркениеттік саяси қызметті игеруінің жалпыхалықтық мектебі.
Оставить комментарий